top of page
Zdjęcie autoraDietetyk Joanna Walasek

ŻYWIENIE W METAPLAZJI JELITOWEJ

Zaktualizowano: 31 paź

Metaplazja jelitowa to zmiana patologiczna obejmująca błonę śluzową żołądka, w której nabłonek żołądka zostaje zmieniony w nabłonek błony śluzowej jelita. Przyczyną tego stanu są najczęściej przewlekłe infekcje żołądka a także choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy, wywoływane głównie zakażeniem Helicobacter pylori. Z innych czynników predysponujących do rozwoju metaplazji można wymienić schorzenia o podłożu autoimmunologicznym, niewłaściwą dietę, palenie papierosów, używki oraz przewlekły stres. Do najczęstszych objawów metaplazji jelitowej zalicza się: silne bóle w okolicy brzucha, zgagę, nudności, wymioty, puste odbijanie, uczucie pełności w żołądki mimo małej ilości spożytego posiłku, palenie w przełyku, czasem krwawienie z przewodu pokarmowego co widoczne jest głównie w postaci czarnych/smolistych stolców. Podstawowym badaniem jest wykonanie gastroskopii z pobraniem wycinków błony żołądka do badania histopatologicznego, co umożliwia również wykluczenie zmian nowotworowych. Podstawą leczenia jest prawidłowa farmakoterapia. Jednakże nie mniej ważna jest odpowiednia dieta mająca charakter łatwo strawnym, która przede wszystkim nie będzie obciążała narządu, niwelując tym samym występujące objawy. Dieta ta powinna być także w pełni zbilansowana, pełnowartościowa pod względem makro-, mikroelementów oraz witamin, gdzie w przypadku niechęci/obawy przed spożywaniem produktów istnieje spore ryzyko niedoborów pokarmowych.




Podstawowe zalecenia przy metaplazji jelitowej:


o Unikaj potraw ciężko strawnych (w tym roślin strączkowych), pieczonych, smażonych i bardzo tłustych. Wyłącz z diety produkty wywołujące wzdęcia i uczucie ciężkości w żołądku (tłuste wędliny i mięso, tłuste sery żółte i topione, tłuste jogurty, kremy, smażone mięso, sosy do sałatek, chipsy, frytki, dania typu fast-food, tłuste sosy, czekoladę i wyroby czekoladowe, mocne kakao, pączki, faworki, torty i inne tłuste wyroby cukiernicze). Ponadto tłuste produkty są znacznie dłużej trawione, obciążają żołądek, co negatywnie wpływa na przebieg choroby.

o Spożywaj 4-5 posiłków dziennie, bez pośpiechu, w spokojnej atmosferze i o stałych porach (posiłki powinny być jedzone w mniejszych ilościach a częściej aby nie obciąć zmienionego chorobowo żołądka). Unikaj podjadania pomiędzy posiłkami.

o Unikaj spożycia alkoholu, kawy, mocnej herbaty, napojów gazowanych, napojów energetyzujących, napojów typu coca-cola, pepsi, ponieważ obecna w nich kofeina/teina może pobudzać wydzielanie soki żołądkowego. Wybieraj wodę mineralną niegazowaną, napary ziołowe (z rumianku, nagietka, hibiskusa, lipy, poza miętą!), herbatę zieloną.

o Spożywaj ostatni posiłek nie później niż 2-3 godziny przed snem.

o Produkty bogate w błonnik, takie jak razowe pieczywo, otręby pszenne i grube kasze, spożywaj w ograniczonych ilościach. Obserwuj reakcje swojego organizmu. Jeśli po jakimś produkcie odczuwasz powtarzające się dolegliwości, to wyeliminuj go z diety lub ogranicz jego spożycie.

o Unikaj potraw ostro przyprawionych, słonych, wędzonych, marynowanych i wysokoprzetworzonych. Wyeliminuj z diety potrawy i produkty mogące pobudzać wydzielanie soku żołądkowego: musztardę, sos winegret, owoce cytrusowe i soki z nich otrzymywane, pomidory i sok pomidorowy, ketchup, miętę, potrawy kwaśne, potrawy ostro przyprawione (papryka, chilli, curry, pieprz, chrzan, czosnek, cebula, ocet, kostki bulionowe).

o Wyłącz z diety produkty pobudzające wydzielanie kwasu żołądkowego: esencjonalne wywary z mięsa lub kości, wywary z warzyw i grzybów, sosy przyrządzane na zasmażkach, galarety z mięs i ryb, konserwy mięsne i rybne, napoje gazowane, kawę i alkohol.

o Zapisuj produkty, po których najczęściej występują dolegliwości. Taka lista pomoże dietetykowi lepiej dostosować dietę do Twoich potrzeb.

o Jeżeli palisz papierosy, to nadszedł właściwy moment aby z tym skończyć.

o Jeśli przyjmujesz leki z bizmutem, wyeliminuj z diety mleko i jego przetwory, gdyż hamują jego działanie. Koniecznie poinformuj o tym dietetyka.

o Istotne jest także, aby sporządzone potrawy były lekkostrawne. Należy unikać produktów i potraw wzdymających, nasilających objawy dyspeptyczne (zgaga, nudności, wzdęcia, przelewania w brzuchu, puste odbijanie) (kapusta, groch, bób). Objawy te często pojawiają się również po zjedzeniu produktów tłustych, smażonych na głębokim oleju, grillowanych w sposób tradycyjny. Zaleca się gotowanie w wodzie/na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w rękawie/folii/pergaminie. Należy unikać smażenia na głębokim tłuszczu, ponownego odsmażania, panierowania produktów w jajku i bułce.


Dodatkowo w okresie zaostrzenia choroby:

o Potrawy gotuj w wodzie lub na parze. Dozwolone jest także duszenie bez obsmażania.

o Potrawy powinny mieć niewielką objętość i umiarkowaną temperaturę, aby nie podrażniać błony śluzowej. Lekką kolację spożywaj na około 2-3 godziny przed snem.

o Wyeliminuj napoje kwaśne, gazowane, nierozcieńczone soki, alkohol, kawę naturalną i mocną herbatę. Soki możesz rozcieńczać wodą lub mlekiem.

o Spożywaj oleje roślinne, takie jak nierafinowany olej rzepakowy i lniany oraz oliwę z oliwek. Dodawaj je do gotowych potraw. Możesz także spożywać umiarkowane ilości masła i śmietanki. Ogranicz inne tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, w tym tłuste wędliny i tłuste gatunki mięsa.

o Unikaj spożywania wywarów mięsnych i grzybowych, kostek rosołowych i dodatków zawierających glutaminian sodu.

o Zrezygnuj ze spożywania roślin strączkowych, kapustnych i innych produktów wzdymających.

o Unikaj produktów zawierających duże ilości błonnika pokarmowego, a zwłaszcza razowego pieczywa. Warzywa i owoce spożywaj w postaci gotowanej, gdyż zawarty w nich błonnik jest wtedy mniej drażniący.

o Potrawy powinny być miękkie, aby ograniczyć żucie. W przypadku szczególnie nasilonych objawów preferowane są posiłki miksowane lub przecierane.

o Obserwuj reakcje swojego organizmu. Zapisuj potrawy i produkty po których występowały dolegliwości, zapisuj je na kartce.


W tabeli poniżej podano produkty zalecane i przeciwskazane w metaplazji jelitowej (dieta łatwo strawna z ograniczeniem produktów i potraw pobudzających wydzielanie kwasu żołądkowego)


Grupa produktów

Zalecane

Zalecane w mniejszej ilości

Przeciwwskazane

Napoje

Woda mineralna niegazowana, mleko (1,5-2,0%), mleko zsiadłe nieprzekwaszone, jogurt naturalny, kefir, maślanka, kawa zbożowa z mlekiem 1,5-2%, napar słabej herbaty czarnej, herbaty ziołowe (poza miętą), herbata zielona, soki warzywne lub warzywno-owocowe rozcieńczone wodą, napoje roślinne niecukrowane, wzbogacone w wapń i witaminę B12 (owsiane, ryżowe, kokosowe, migdałowe)

Słaby napar kawy z mlekiem, kawa zbożowa

Płynna czekolada, kakao, mocne napar herbaty oraz kawy czarnej, herbata miętowa, wszystkie napoje alkoholowe, słodkie napoje gazowane i soki kartonowe kupne, kwaśne przetwory mleczne, kumys, sok pomidorowy, soki z owoców cytrusowych, tłuste jogurty, tłuste mleko (≥3,2%), napoje energetyzujące

Pieczywo i produkty zbożowe

Pieczywo pszenne jasne (chleb, baton pszenne, bułki zwykłe i kajzerki), pieczywo graham, pieczywo czerstwe, sucharki, biszkopty, pieczywo półcukiernicze (rogal i bułka maślana, chałka, bułki mleczne)

Drobne makarony, np. typu nitki

Drobne kasze (jaglana, krakowska, kus-kus, bulgur)

Ryż biały

Płatki zbożowe (owsiane błyskawiczne, jaglane), płatki ryżowe i kukurydziane

Wafle ryżowe i kukurydziane

Mąki: pszenna, jaglana, ryżowa, kukurydziana, owsiana, graham

Ciasto drożdżowe, mąka pszenna pełnoziarnista, mąka orkiszowa, grubsze makarony: penne, świderki, kasza gryczana biała niepalona

Pieczywo żytnie, razowe, pieczywo z dodatkami otrąb, orzechów, nasiona, pieczywo chrupkie

Makarony z mąki razowej oraz z nasion roślin strączkowych (ciecierzycy, zielonego groszku, soczewicy)

Ryż brązowy, czerwony oraz dziki

Grube kasze (gryczana palona, jęczmienna pęczak)

Płatki zbożowe zwykłe górskie (nierozdrobnione), płatki gryczane, otręby zbożowe, müsli zbożowe z dodatkiem orzechów, nasion, pestek

Wafle gryczane, wafle z nasion roślin strączkowych

Mąka żytnia razowa, mąka gryczana

Dodatki do pieczywa

Masło, margaryna miękka, chudy twarożek, serek homogenizowany, jaja na miękko, jajecznica na parze, pasta jajeczna,

chuda wędlina (z kurczaka i indyka), pasty z chudych mięs i warzyw, pasty jajeczne

Miód, domowy dżem, jaja na twardo

Tłuste wędliny, konserwy rybne i mięsne, tłuste wyroby garmażeryjne pasztetowa, smalec, pikantne sery dojrzewające żółte i topione, sery „Feta”, kupne konfitury

Zupy i sosy gorące

Rosół jarski, zupy z dozwolonych warzyw, zupy mleczne, krupnik z dodatkiem dozwolonych kasz, zacierka na mleku, zupy typu krem, sosy łagodne: ze słodką śmietanką – koperkowy, pietruszkowy, ziołowe

Zupa pieczarkowa, pomidorowa i ogórkowa, esencjonalne wywary warzywne, wywary mięsne drobiowe

Zupy tłuste, zawiesiste, na wywarach mięsnych wiepzowych/wołowych, kostnych, grzybowych, zasmażane, zaprawiane kwaśną śmietaną, pikantne, z warzyw kapustnych, roślin strączkowych, zupy: cebulowa, porowa, rosoły, buliony, zupy w proszku, sosy ostre, pikantne, zasmażane: grzybowy, musztardowy, chrzanowy, cebulowy

Dodatki do zup

Pieczywo pszenne i graham, grzanki, lane ciasto, makaron nitki, drobne kasze, biały ryż, ziemniaki puree

Kasza gryczana biała, groszek ptysiowy, soczewica (zielona, czerwona)

Grube kasze, ciemny ryż, makarony pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych (ciecierzyca, soja, groch, fasola), jaja gotowane na twardo

Mięso, drób, ryby

Chude: cielęcina, królik, kurczak, indyk, chude ryby: dorsz, sola, płastuga, szczupak, morszczuk, mintaj, sandacz, pstrąg tęczowy, lin, okoń, flądra, potrawy gotowane: pulpety, budynie, potrawki mięsno-warzywne

Chuda wołowina, tłuste ryby: łosoś, tuńczyk, makrela, tuńczyk z puszki w sosie własnym; potrawy duszone bez obsmażania na tłuszczu, pieczone z masy mielonej w folii lub pergaminie

Tłuste gatunki mięs: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna, podroby, ryby: wędzone, marynowane, w occie, w śmietanie; inne potrawy marynowane, wędzone, smażone, pieczone

Tłuszcze

Masło, chuda śmietanka (12-18%), oleje: rzepakowy, sojowy, sezamowy, z czernuszki, z orzechów, słonecznikowy, z awokado, lniany, oliwa z oliwek

Margaryna roślinna kubkowa do smarowania

Smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, kwaśna śmietana, śmietana wysokoprocentowa (30%)

Warzywa

Warzywa najlepiej podgotowane/przetarte/w formie surówek: marchew, pietruszka, seler, dynia, kabaczki, buraki, ziemniaki z wody, a także szpinak, sałata

Kalafior i brokuły (najlepiej w postaci rozgotowanej, przetartej, zblendowanej), fasolka szparagowa, groszek zielony, pomidory bez skórki, ogórek zielony, papryka oraz rzodkiewką w niewielkich ilościach, pieczarki, soczewica

Kapusta, por, cebula i czosnek (na surowo), suche nasiona roślin strączkowych (ciecierzyca, soja, fasola, groch), bób, rzodkiewka, rzepa, rabarbar, kalarepa, szczaw, kukurydza świeża, grzyby, warzywa zasmażane, ziemniaki smażone (frytki, placki)

Owoce

Dojrzałe, soczyste, bez skórki i pestek, niekwaśne,

w okresie zaostrzenia choroby w postaci przecierów gotowanych, owoce jagodowe przetarte (maliny, truskawki, jagody, borówki), winogrona, banany, brzoskwinie, morele, ananas, melon, jabłka gotowane oraz pieczone

Kiwi

​Czereśnie, gruszki, agrest, wiśnie, śliwki, kawon, owoce suszone, owoce marynowane, owoce cytrusowe

Desery, słodycze, przekąski

Kompoty z dozwolonych owoców – przetarte, domowe: budynie, galaretki i kisiele, mus z pieczonego jabłka, desery mało słodzone, biszkopty, herbatniki

Ciasto drożdżowe

Torty, ciasta z masami, z dużą ilością cukru, orzechami, dodatkiem kakao, słodycze kupne (czekolady, batony, wafle, cukierki), słodkie wyroby piekarnicze (pączki, faworki, drożdżówki, rogaliki przekładane masami), słone przekąski (chipsy, paluszki, precelki, orzeszki)

Przyprawy

Bardzo łagodne: wanilia, zielona pietruszka, koper, cynamon, zioła (bazylia, tymianek, oregano, rozmaryn), kurkuma

Cukier, sól, gałka muszkatołowa, pieprz ziołowy i czarny, ziele angielskie, liść laurowy

Ocet, musztarda, ketchup, chrzan, papryka ostra, chilli, curry, maggi, wegeta, kostki bulionowe, mięta, inne ostre przyprawy

Inne

​Masło orzechowe, pasta sezamowa

Wiórki kokosowe, nasiona słonecznika, mak, czarnuszka, orzechy bardzo rozdrobnione a najlepiej zmielone na pył w młynku (włoskie, laskowe, nerkowce, migdały)

Orzechy, migdały spożyte w całości


Ostatnie posty

Zobacz wszystkie

SIBO

8 Comments


Dzień dobry, a co z tofu naturalnym i mlekiem (napojem) sojowym? Są niedozwolone?

Like
Replying to

W nawiązaniu do Pani zapytania, wszystko zależnie jest od stopnia zaawansowania choroby, obecnego sposobu odżywiania się czy innych kwestii o których często zapomina się, jak chociażby przyjmowane leki, które mają negatywny wpływ na stan błony śluzowej żołądka czy stres. W jadłospisach moich pacjentów o niskim zaawansowaniu choroby pojawia się kaw, przy czym jest to bardzo jej słaby napar i zazwyczaj z mlekiem (pacjenci są pod stałą kontrolą gastrologa i poziom choroby nie nasila się). Jeśli jednak pacjenci mają III stopień zaawansowania choroby, zmiany przedrakowe, to wówczas dieta jest bardziej restrykcyjna i osobiście nie uwzględniam kawy w ich diecie, podobnie mocnych naparów herbat. Jeśli chodzi o konkretne suplementy pod kątem samej metaplazji to nie ma takowych, jednakże pacjenci często przyjmują probiotyki…

Like

Dzień dobry

Bardzo proszę o informację czy mogę dodawać czosnek i pomidory do potraw pieczonych lub gotowanych? Mam stwierdzoną metaplazję II stopnia i uczę się nowego jadłospisu ale bez czosnku i pomidorów ciężko :-(

Like
Replying to

Dzień dobry, jeśli chodzi o dodatek czosnku to w małej ilości tak, ponieważ może, choć nie musi, nasilać dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Ilości niewielkie to 2-3 ząbki/tydz i najlepiej jako dodatek do dania głównego, a nie jako składnik główny (np. nie jako sos czosnkowy domowy). Jeśli chodzi o pomidory to zalecam je przede wszystkim obierać ze skórki i spożywać też w ilościach nie przesadnych, tj. np. 3-4 pomidory/tydz i również jako dodatek, a nie jako podstawa dania, np. leczo z pomidorów czy zupa krem z pomidora nie będą tutaj dobrym pomysłem. Spożycie wielu składników jest kwestią indywidualną każdego pacjenta, więc należy bacznie obserwować organizm pod kątem jakichkolwiek objawów i jeśli takowe się pojawią, należy produkt ograniczyć bądź wyeliminować (czasowo lub na stałe).…

Like

A jak z kiszonkami? Przez lata byłem karmiony informacjami, że kiszone ogórki i kapusta są zbawienne dla osób z refluksem i problemami z nadkwasotą. Czy przy Metaplazji można spożywać te produkty choćby w ograniczonej ilości?

Edited
Like
Replying to

Dzień dobry. Jeśli chodzi o spożycie kiszonek w przebiegu metaplazji jest to kwestia bardzo indywidualna i ściśle zależy od indywidualnej tolerancji pacjenta jak również od stopnia nasilenia zmian zapalnych w obrębie żołądka. W mojej praktyce zawodowej, pacjenci z metaplazją najczęściej nie spożywają takich produktów, ponieważ najczęściej źle się po nich czują, chyba że są to minimalne ilości (np. 1 ogórek na kanapkę z pieczywa pszennego, z dodatkiem chudej wędliny czy gotowanym jajkiem). Poza tym ważne jest co całościowo znajduję się w jadłospisie, tak aby nie kumulować ryzykownych produktów w jednym daniu czy w ciągu całego dnia. Na początku nie zalecam swoim pacjentom jedzenia kiszonek, szczególnie jeśli jest to III stopień zawansowania, dopiero w późniejszym czasie, jeśli pacjent toleruje większość produktów…

Like
bottom of page