Dna moczanowa- choroba w której dochodzi do zwiększonej ilości produkowanego w organizmie pacjenta kwasu moczowego (hiperurykemia). Zaburzenie to może być spowodowane nasilonym rozpadem jąder komórkowych lub nieprawidłowym wydalaniem kwasu moczowego z ustroju. W rezultacie kwas moczowy w postaci kryształków odkłada się w mięśniach, tkance podskórnej a także stawach. W konsekwencji dochodzi do rozwoju stanu zapalnego, najczęściej w obrębie stawów, co powoduje niszczenie chrząstek i powierzchni stawowych. W późniejszym okresie choroba może przerodzić się w przewlekłe wielostawowe zapalenie dnawe. Stosowanie odpowiedniej diety pozwala zmniejszyć częstotliwość napadów choroby i złagodzić ich przebieg. Pomaga także w złagodzeniu dolegliwości bólowych i zmniejsza ryzyko trwałego uszkodzenia stawów.
Podstawowe zalecenia żywieniowe:
Spożywaj 4-5 posiłków na dobę, w regularnych godzinach. Ostatni posiłek spożywaj 3-4 godz. przed snem, ponieważ w nocy zwiększa się zatrzymywanie kwasu moczowego w organizmie.
W czasie napadu choroby rozważ stosowanie diety wegetariańskiej, z całkowitą eliminacją mięsa, ryb i owoców morza.
Ogranicz do minimum spożycie mięsa, wędlin i owoców morza, a także wyciągów i wywarów z mięsa i kości.
Spożywaj ryby i oleje roślinne dostarczające kwasów omega-3, gdyż mają one działanie przeciwzapalne.
Znacząco ogranicz spożycie cukru i słodyczy, gdyż pochodzące z nich glukoza i fruktoza mogą być przetwarzane do kwasu moczowego. Całkowicie zrezygnuj z dodawania do napojów słodkich syropów bądź innych produktów mających w swoim składzie syrop glukozowo-fruktozowy, ponieważ wpływa on znacząco na wzrost poziomu kwasu moczowego, co może powodować napady dny moczanowej.
Zwiększ spożycie chudych produktów mlecznych, gdyż pomagają w obniżaniu stężenia kwasu moczowego.
Wypijaj co najmniej 3 litry płynów na dobę. Zapobiega to nadmiernemu zagęszczeniu moczu, co mogłoby prowadzić do wytrącania kryształków kwasu moczowego.
Regularnie sięgaj po świeże warzywa i owoce. Szczególnie korzystne jest spożywanie wiśni i soku wiśniowego, gdyż łagodzą stan zapalny, zmniejszają dolegliwości bólowe oraz zmniejszają częstotliwość ostrych napadów choroby.
Pamiętaj o eliminacji z diety napojów alkoholowych, a zwłaszcza piwa, gdyż znacznie podwyższają one stężenie kwasu moczowego i zwiększają częstotliwość napadów choroby.
Zadbaj o stopniową i trwałą redukcję masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości. Przeciwwskazane jest stosowanie jakichkolwiek form głodówek.
Bardzo ważna jest regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności. Korzystne są na przykład spacery z kijkami, spokojna jazda na rowerze, pływanie i ćwiczenia na orbitreku. Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego, gdyż powstający w jego trakcie kwas mlekowy zmniejsza wydalanie z moczem kwasu moczowego.
Zalecane techniki przyrządzania posiłków: gotowanie w wodzie/na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w folii, pergaminie, rękawie. Niewskazane są potrawy smażone, duszone i pieczone w sposób tradycyjny.
W dnie moczanowej potrawy z mięsa, drobiu i ryb powinny być gotowane (najlepiej w dużej ilości wody), nie smażone. Podczas gotowania zmniejsza się ilość puryn w produkcie. Dzięki temu można obniżyć stężenie kwasu moczowego o 10%-20%. Należy stosować wywary warzywne, a nie mięsne, kostne czy grzybowe.
Codzienna dieta powinna dostarczać płynów w postaci naturalnych wód mineralnych niegazowanych (jako dodatek można stosować sok z cytryny, limonki, pomarańczy, świeże listki mięty), herbat owocowych (bez cukru), herbaty zielonej, herbaty czarnej, słabego naparu kawy.
Należy unikać potraw tłustych, smażonych na głębokim oleju, grillowanych w sposób tradycyjny. Zaleca się przyrządzanie potraw poprzez gotowanie w wodzie/na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w rękawie, pergaminie.
Produkty zalecane i dozwolone w ograniczonej ilości/przeciwskazane do spożycia w okresie nasilonych objawów dny moczanowej
Grupa | Zalecane | Zalecane w umiarkowanych ilościach | Przeciwwskazane |
Napoje | woda mineralna niegazowana, słaby napar herbaty czarnej, herbata zielona, herbaty ziołowe, chude napoje mleczne: jogurt naturalny, kefir, maślanka, zsiadłe mleko, sok wiśniowy, inne soki warzywne i owocowe świeżo wyciskane, napoje roślinne niecukrowane | kawa, kakao, czerwone wino | piwo i inne napoje alkoholowe, napoje słodzone, napoje z dodatkiem syropu glukozowo-fruktozowego |
Pieczywo | pieczywo pełnoziarniste żytnie/razowe/graham, pieczywo chrupkie | pieczywo pszenne/z białej mąki | pieczywo cukiernicze |
Dodatki do pieczywa | twaróg chudy i półtłusty, serki twarogowe, pasty z nasion roślin strączkowych, serek sojowy, margaryna miękka, białka jaja | sery podpuszczkowe, śledzie, konserwy rybne, marmolada, miód, dżemy, chude wędliny, pasty mięsno-warzywne, całe jaja, masło | tłuste wędliny i inne wyroby garmażeryjne (pasztet, salceson, kiełbasa) |
Owoce | wiśnie i inne tolerowane owoce (świeże, w postaci surówek, soków, gotowane) | owoce suszone | owoce kandyzowane, owoce w syropie/puszkowane |
Warzywa | warzywa świeże i mrożone w postaci surówek, gotowane | pieczone ziemniaki, jarmuż, fasolka szparagowa zielona, dynia, kapusta czerwona, kapusta włoska fasola biała, groch, soczewica, soja | groszek zielony, brokuły, szpinak, brukselka, por, kukurydza, szczaw, ziemniaki smażone w dużej ilości tłuszczu (frytki, krążki, placki ziemniaczane) |
Nabiał i jaja | mleko (1,5%, 2%), twaróg chudy, jogurt naturalny, maślanka, kefir, zsiadłe mleko, serek wiejski, jaja na miękko i na twardo, jaja w postaci jajecznicy/omleta na parze/minimalnej ilości tłuszczu | sery żółte | jaja smażone na dużej ilości tłuszczu/z dodatkiem boczku/kiełbasy |
Makarony, ryż i kasze; płatki zbożowe | kasze: jaglana, jęczmienna, gryczana, ryż (brązowy, czarny, paraboliczny, jaśminowy), makaron pełnoziarnisty, płatki i otręby zbożowe (owsiane, pszenne, orkiszowe, gryczane, jaglane) | makaron pszenny, płatki kukurydziane | słodzone płatki kukurydziane i inne słodzone płatki zbożowe |
Zupy i sosy | zupy: mleczne, owocowe, jarzynowe, krupnik; wszystkie zupy powinny być przygotowywane na na wywarach warzywnych | zupy zawierające ugotowane osobno mięso, zupa pieczarkowa | zupy na wywarach mięsnych, kostnych, wywary z grzybów leśnych, zupa szczawiowa |
Mięso i wędliny, ryby | | ryby: makrela, pstrąg, łosoś, dorsz, sandacz, mintaj i inne, chude gatunki mięsa (drób, królik, gołąbek, cielęcina, jagnięcia), mięso gotowane w dużej ilości wody | tłuste gatunki mięsa, podroby (wątróbka, śledziona, żołądki), mięso smażone i duszone, ryby wędzone, marynowane, sardynki, śledzie, owoce morza |
Tłuszcze | oleje zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe: rzepakowy, sojowy, kukurydziany, krokoszowy, oleje zawierające jednonienasycone kwasy tłuszczowe: oliwa z oliwek, także margaryny miękkie – kubkowe | masło, śmietana 12%-18% tłuszczu | łój, smalec, słonina, margaryny twarde- kostkowe, tłusta śmietana, kremówka |
Orzechy i nasiona | nasiona słonecznika, nasiona sezamu, orzechy: laskowe, włoskie, pecan, nerkowce, także migdały | | |
Desery | sałatki owocowe, kompoty bez cukru, domowe galaretki owocowe, budynie mleczne, musy owocowe | gorzka czekolada, domowe ciasta i ciasteczka z mąki pełnoziarnistej, ciasteczka biszkoptowe | kupne słodycze, desery zawierające duże ilości cukru: torty, ciasteczka, ciasta, wafle, pączki, drożdżówki, słodkie rogale, tłuste kremy (w tym słodkie słodkie produkty zakupione w cukierni) |
Przyprawy | zioła świeże i suszone (bazylia, oregano, majeranek, tymianek, estragon), pieprz ziołowy, kurkuma, cynamon, wanilia, sok z cytryny | sól i pieprz w nadmiarze, ocet, cukier | słodkie soki i syropy |