Dieta w chorobie Alzheimera

Choroba Alzheimera to schorzenie o podłożu neurodegeneracyjnym spowodowane odkładaniem się w mózgu złogów białka beta-amyloidu i płytek starczych oraz zwyrodnieniem neurofibrylarnym neuronów. Konsekwencją tych procesów jest obniżenie stężenia neuroprzekaźników (adrenalina, noradrenalina, serotonina, dopamina) odpowiedzialnych za pamięć.

Postępujące zwyrodnienie komórek mózgowych i pogarszająca się funkcja synaps upośledza przekaźnictwo między neuronami, co prowadzi w konsekwencji do:

• zaburzeń pamięci świeżej i odroczonej (po upływie określonego czasu),

• pogłębiających się zaburzeń mowy,

• utraty orientacji w czasie i przestrzeni,

• problemów z nazywaniem rzeczy codziennego użytku (np. talerz, zegarek, długopis)

• niemożliwości samodzielnego wykonywania prostych czynności (jedzenie, ubieranie się, korzystanie z toalety),

• zaburzeń w zachowaniu (apatia, pobudzenie, agresja),

• pojawienia się objawów psychopatologicznych (halucynacje, uronienia).

Choroba Alzheimera najczęściej pojawia się wśród osób powyżej 65 roku życia, choć zdarzają się także przypadki występowania tejże choroby u osób młodszych. Większą zachorowalność odnotowuje się u kobiet niż u mężczyzn, co związane jest z obniżeniem poziomu estrogenów wraz z wiekiem. Poza wiekiem do czynników sprzyjających pojawieniu się choroby jest także występowanie tego schorzenia u innych osób z najbliższej rodzinie, stwierdzone nadciśnienie tętnicze, przebyte urazy głowy, zaburzenia metaboliczne (gł. hiperlipidemie, cukrzyca typu 2.) oraz hiperhomocysteinemia.

W leczeniu choroby Alzheimera stosuje się inhibitory acetylocholinoesterazy, które zwiększają stężenie acetylocholiny, pełniącą główną rolę w układzie pamięci.

Jak zatem powinna wyglądać dieta w chorobie Alzheimera?

• Spożywaj 4-5 posiłków dziennie o stałych porach. Posiłki powinny być estetycznie podane na talerzu (proponuje się aby barwa talerza czy innego naczynia różniła się od koloru dania, np. zupa pomidorowa spożyta w niebieskim czy też zielonym talerzu). Jeśli osoba ma problem z wyborem potrawy, należy składniki dania podawać pojedynczo, np. najpierw surówkę, a potem mięso. Jeśli pacjent zaraz po spożyciu posiłku zapomina o nim, można przygotować drobne przekąski, np. kostki gorzkiej czekolady, kawałki jabłka, marchewki, chrupki kukurydziane. Choremu wygodniej będzie trzymać sztućce z grubymi trzonkami lub gumową nakładką na trzonek.

• Posiłki spożywaj powoli, w spokojnej atmosferze. Bierz do ust małe kęsy i dokładnie je przeżuwaj. Możesz popijać posiłki, jeżeli ułatwia Ci to przełykanie. W przypadku większych trudności z połykaniem spożywaj potrawy/produkty w postaci przetartej, puree, musów, zblendowanej, zmiksowanej, o konsystencji budyniu. Dobrym rozwiązaniem będzie przygotowywanie koktajli owocowo/nabiałowych, smoothie, warzywnych zup typu krem, przecierów i musów, drobno starte surówki, dań obiadowych typu pulpety, drobne kasze gotowane z warzywami i mięsem, domowe dipy przygotowane z ugotowanych i zblendowanych warzyw, które w formie tylko ugotowanej mogą być gorzej strawne (np. dip z kalafiora czy brokułu podany z kaszą, ziemniakami i kawałkami mięsa).

• Unikaj nadmiernego spożywania soli i bogatych weń produktów. Dzienne spożycie soli kuchennej nie powinno być większe niż 5g (włącznie z tzw. solą ukrytą, czyli zawartą w produktach spożywczych, jak pieczywo, sery, wędliny itp.). Zmniejszenie soli kuchennej ma prewencyjne działanie w kierunku chorób układu sercowo-naczyniowego których ryzyko rozwoju zwiększa się znacznie wraz z wiekiem.

• Wypijaj dziennie 2-2,5 l płynów, co pomoże uniknąć zaparć. Zwróć szczególną uwagę na większą ilość wypijanych płynów w przypadku spożywania posiłków wysokobłonnikowych (owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe: makarony ciemne, ciemny ryż, pieczywo razowe, otręby pszenne).

• Do picia zaleca się przede wszystkim wodę mineralną niegazowaną w ilości co najmniej 2 litry/d, tj. ok. 8 szklanek (celem urozmaicenia smaku wody jako dodatek można stosować sok z cytryny, limonki, pomarańczy, świeże listki mięty), herbaty ziołowe (rumianek, lipa, hibiskus, pokrzywa, nagietek- uwaga na interakcje z lekami!), herbaty owocowe, herbata zielona oraz czarna; także słabszy napar kawy czarnej, kawę zbożową. Aby nie doprowadzić do odwodnienia organizmu, zaleca się aby pacjent pił płyny małymi łykami, ale często. Na domiar złego, wraz z wiekiem dochodzi do zmniejszenia wrażliwości nerwów obwodowych w jamie ustnej, gardle, przełyku oraz żołądku, które przekazują informację o objętości przyjętych płynów. Stąd też pacjent może nie odczuwać przez dłuższy czas potrzeby pragnienia spożycia płynów co tym samym zwiększa ryzyko odwodnienia.

• Zadbaj o właściwą kaloryczność diety, która w pełni pokryje Twoje zapotrzebowanie energetyczne. Zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka kaloryczność diety jest niekorzystna, co wiąże się z niedożywieniem jak i przekarmieniem pacjenta i wynikającą z tego nadwagą/otyłością. Żadne z tych czynników za pewne nie sprzyjają chorobie Alzheimera.

• Głównym źródłem energii powinny być węglowodany stanowiące 55-60% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Dzienne podaż tłuszczów powinna mieścić się w granicach 25-30%, z kolei spożycie białka powinno być na poziomie 12-15%.

• Podstawowym źródłem węglowodanów powinny być produkty zbożowe bogate w błonnik, gdyż wpływają korzystnie na pracę przewodu pokarmowego i zapobiegają zaparciom. Polecane są takie produkty, jak płatki owsiane górskie i inne pełnoziarniste płatki zbożowe, pieczywo z mąki pełnoziarnistej, grube kasze (pęczak, gryczana), kasza jaglana, owsiana, orkiszowa, komosa ryżowa, ryż ciemny lub jasny paraboliczny oraz makaron pełnoziarnisty. Do potraw możesz także dodawać otręby, zwłaszcza owsiane, a w przypadku zaparć pszenne. Perystaltykę jelit usprawnia również dodatek do koktajli, sałatek czy innych dań babki płesznik. Pełnoziarniste produkty zbożowe dostarczają także wiele cennych witamin i minerałów, które wpływają na pracę układu nerwowego.

• Ogranicz spożycie cukru (zarówno biały jak i brązowy) i słodyczy. Niekorzystnie działają również napoje i produkty słodzone słodzikami, a w szczególności aspartamem, ponieważ produkty jego metabolizmu mogą zakłócać transport serotoniny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym, zwiększać nadpobudliwość neuronów i prowadzić do ich degeneracji.

• Spożywaj wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega 3, gdyż wspomagają one funkcjonowanie układu nerwowego, posiadają zdolności antyutleniające, przeciwzapalne. Spore ich ilości zawiera tran, tłuste ryby morskie (łosoś, tuńczyk, makrela, śledź) oraz pstrąg tęczowy, olej lniany (spożywany tylko na zimno), olej z orzechów włoskich i olej rzepakowy nierafinowany, orzechy, szczególnie włoskie i nasiona siemienia lnianego. Sięgnij też po oliwę z oliwek bogatą w jednonienasycone kwasy tłuszczowe oraz wiele cennych substancji aktywnych. Oleje roślinne powinny być dodawane do potraw bezpośrednio przed podaniem, gdyż wtedy zachowują najwięcej wartości.

• W diecie osób z chorobą Alzheimera istotne znaczenie ma odpowiedna podaż choliny w codziennej diecie. Witamina ta jest składnikiem fosfolipidów, uczestniczy w tworzeniu i utrzymywaniu prawidłowej struktury błon komórkowych. Zawierające cholinę fosfolipidy, takie jak sfingomielina czy lecytyna są prekursorami substancji uczestniczącymi w przekazywaniu sygnałów zarówno wewnątrz jak i między komórkami. Cholina jest prekursorem acetylocholiny będącej neuroprzekaźnikiem uczestniczącym w procesach związanych z pamięcią.

• Antyoksydanty odgrywają istotna rolę w diecie pacjenta z chorobą Alzheimera. W chorobie tej stres oksydacyjny spowodowany jest głównie nagromadzeniem płytek białka amyloidowego w mózgu i powstawania tzw. płytek starczych, które odkładają się w ścianach naczyń krwionośnych w sąsiedztwie neuronów mózgu. Osoby z chorobą Alzheimera powinny w szczególności uwzględnić w codziennej diecie produkty bogate w witaminy A, β-karoten, C, E, D, witaminy z grupy B: kwas foliowy, B₂, B₄, B₆, B₁₂ oraz pierwiastki takie jak selen, cynk a także kwasy tłuszczowe z grupy omega-3. Ponadto witaminy takie jak kwas foliowy, B₆ i B ₁₂ działają prewencyjnie w zapobieganiu rozwoju ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, ponieważ zmniejszają stężenie homocysteiny we krwi. Aminokwas ten zwiększa podatność neuronów ośrodkowego układu nerwowego na stres oksydacyjny, co nasila objawy choroby Alzheimera. Źródła występowania poszczególnych witamin i pierwiastków podano w tabeli poniżej.

Związek	Źródło występowania
A β-karoten	witamina A: wątroba, żółtko jaja, masło, fortyfikowane margaryny do smarowania, sery podpuszczkowe dojrzewające; β-karoten: marchew, natka pietruszki, jarmuż, szpinak, brokuły, bataty, brzoskwinie, morele
C	natka pietruszki, papryka czerwona, warzywa kapustne, jarmuż, szpinak, brukselka, kalarepa, brokuły, chrzan, czarna porzeczka, owoce dzikiej róży, aronia, kiwi, truskawki, maliny, jagody, owoce cytrusowe (pomarańcze, mandarynki, grejfruty- należy uważać ze spożyciem grejpfrutów oraz soków z nich otrzymywanych w związku z silnymi integracjami zawartych w nich związków z przyjmowanymi lekami; minimalny odstęp między ich spożyciem a zażyciem leków powinien wynosić 4 godz.!!!); podobne działanie w kierunku interakcji z lekami mogą wykazywać owoce granatu
E	oleje roślinne: słonecznikowy, rzepakowy, z zarodków pszenicy, krokoszowy, pestki dyni, nasiona słonecznika, orzechy laskowe, migdały
D	tłuste ryby morskie (łosoś, śledź, makrela, tuńczyk, halibut), oleje rybne, jaja, fortyfikowane margaryny do smarowania; w mniejszych ilościach masło
B1	mięso wieprzowe (polędwica, schab), nasiona roślin strączkowych (soczewica, ciecierzyca, groszek, fasolka), pełnoziarniste produkty zbożowe, kasza gryczana i jaglana, otręby pszenne, pestki słonecznika, pistacje
B2	mleko, produkty mleczne (sery twarogowe, podpuszczkowe dojrzewające), tłuste ryby morskie (tuńczyk, łosoś, makrela, śledź, halibut), jaja, podroby, pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo ciemne, ryż brązowy, kasza jęczmienna, jaglana i gryczana, otręby pszenne i owsiane), brokuł, zielony groszek, szpinak, migdały
B4 (cholina)	żółtko jaja kurzego, podroby (wątróbka, żołądki, serca), ryby, kiełki pszenicy, drożdże, rośliny strączkowe (groch, fasola, ciecierzyca, soczewica), orzechy
B6	ryby (makrela, łosoś, pstrag), mięso (drobiowe, wieprzowe), wątróbka, rośliny strączkowe (groch, fasola, ciecierzyca), pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo ciemne, ryż brązowy, kasza jęczmienna, jaglana i gryczana, otręby pszenne i owsiane), komosa ryżowa, czosnek, banany, suszone morele, czerwona papryka
B9 (kwas foliowy)	ciemnozielone warzywa liściaste i kapustne (jarmuż, szpinak, brukselka, sałata, kapusta, brokuły, szparagi, natka pietruszki), komosa ryżowa, otręby pszenne, suche nasiona roślin strączkowych, bób, wątróbka, jaja
B12	mięso (wieprzowe, wołowe, drobiowe), wątróbka, ryby, żółtko jaja, mleko, nabiał
Selen	orzechy brazylijskie, czosnek, grzyby, ryby (halibut, tuńczyk, dorsz) i skorupiaki, jaja
Cynk	jaja, sery podpuszczkowe, pełnoziarniste pieczywo, mięso, zarodki pszenne, pestki dyni i kasza gryczana
Kwasy tłuszczowe omega-3	olej z wątroby rekina, tran, tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, śledź, tuńczyk) oraz pstrąg tęczowy, zmielone na świeżo siemię lniane i olej lniany (spożywany na zimno), orzechy włoskie i olej z nich produkowany (także spożyty na zimno), nasiona chia

• Wyeliminuj z diety/ogranicz maksymalnie produkty/dania zawierające znaczne ilości tłuszczów o konfiguracji trans, gdyż mogą powodować uszkodzenie w obrębie układu nerwowego. Zawarte są w twardych margarynach kostkowych (często dodawanych do pieczenia ciast), gotowych/kupnych ciastkach i wyrobach cukierniczych, daniach typu fast-food, słonych przekąskach (chipsy, paluszki, krakersy) także rafinowanych olejach roślinnych. Unikaj też nasyconych kwasów tłuszczowych pochodzących z tłustego mięsa, smalcu, łoju, masła, śmietany i tłustych serów.

• Spożywaj dużo warzyw i owoców (tolerowanych), zwłaszcza w postaci surowej. Zawarte w nich antyoksydanty zwalczają wolne rodniki tlenowe i chronią układ nerwowy przed ich szkodliwym działaniem. Ponadto owoce i warzywa są dobrym źródłem błonnika pokarmowego usprawniającego funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

• W przypadku zaburzeń odczuwania smaku i węchu, co wpływa na utratę apetytu zaleca się dodawanie do przygotowywanych posiłków świeżych, aromatycznych ziół: bazylii, tymianku, oregano, majeranku, kminku, wanilii. W przypadku choroby Alzheimera warto uwzględnić w jadłospisie dodawanie do przygotowywanych posiłków przyprawy kurkumy (opcjonalnie odrobinę curry- jest to mieszanka przypraw o ostrzejszym smaku), ponieważ kurkumina zmniejsza objawy towarzyszące tej chorobie (do przygotowywanych potraw z dodatkiem tej przyprawy należy dosypać odrobinę czarnego mielonego pieprzu, ponieważ piperyna w nim zawarta zwiększa aktywność kurkuminy). Kurkumina działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Posiada zdolności wygaszania reaktywnych form tlenu (RFT), wpływając na zwiększenie stężenia glutationu i aktywację enzymów antyoksydacyjnych. Związek ten cechuje się również dużym powinowactwem do tłuszczów oraz znaczną zdolnością do przekraczania bariery krew-mózg. W mózgu kurkumina przyczynia się do zmniejszenia agregacji β-amyloidu. W związku z powyższym warto stosować kurkumę/curry do przyprawiania wielu dań.

• W związku ze spowolnieniem perystaltyki jelit często mogą występować problemy z zaparciami. Zaleca się spożycie produktów wysokobłonnikowych w miarę tolerancji: pieczywo pełnoziarniste, ciemne makarony, kasza gryczana (jeśli prażona jest gorszej tolerowana, można zastąpić kaszą jasną), jęczmienna, jaglana, brązowy ryż, otręby pszenne, płatki owsiane. Na przyśpieszenie ruchów perystaltycznych jelit dobre działanie wykazują również przegotowana woda z miodem, produkty fermentowane: kefir, maślanka, jogurt naturalny, zsiadłe mleko, napar z suszonych śliwek, 1-2 łyżki oliwy, oleju lnianego bądź oleju rzepakowego, masło, siemię lniane, suszone owoce. Z kolei na dłuższe zaleganie pokarmu w żołądku wpływ mają tłuste potrawy.

• Zadbaj o aktywność fizyczną dostosowaną do indywidualnych możliwości. Wpływa to korzystnie na pracę przewodu pokarmowego oraz sprawność ruchową.

• Należy unikać produktów i potraw tłustych, smażonych na głębokim oleju, grillowanych w sposób tradycyjny. Zaleca się przyrządzanie potraw poprzez gotowanie w wodzie/na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w rękawie, pergaminie, smażenie na niewielkiej ilości tłuszczu. Należy pamiętać o zmianie konsystencji potraw w przypadku problemu z ich spożyciem.

• W późniejszym okresie choroby Alzheimera (3 stadium- najbardziej zaawansowane) u pacjentów może pojawić się problem z dysfagią, czyli trudność w spożywaniu pokarmu np. żucie, połykanie), szczególnie twardszego, o stałej postaci. Towarzyszyć temu może także kserostomia, czyli suchość w jamie ustnej. Dobrym rozwiązaniem będzie zmiana konsystencji przygotowywanych posiłków, do formy gładkiej/papki, zblendowanej, przetartej, bez wyczuwalnych grudek i kawałków jedzenia. Potrawy zalecane w przypadku występowania dysfagii to: jogurty, kefiry, koktajle, smoothie, budynie, kisiele i galaretki, kaszki o gładkiej konsystencji, zupy typu krem, warzywa i owoce w formie dipów, przetartej, musów, puree z ziemniaków, dania z ryb i mięsa w formie pulpetów, mielonej, jako potrawka z dodatkiem drobnych kasz. Osoba może także spożywać czerstwe pieczywo namoczone w mleku lub zupie. Nie zaleca się spożywania pieczywa z dodatkiem otrębów, pestek i nasion. Podobnie nie jest wskazanym spożycie w całości migdałów, orzechów, nasion, ale wyłącznie w formie zmielonej. W okresie dysfagii nie wskazane są produkty trudne do przełknięcia, jak chipsy krakersy, grzanki, tosty, ciastka, wafle, pokarmy włókniste i łykowate: seler naciowy, szparagi, fasolka szparagowa, mięso włókniste, a także owoce z drobnymi pestkami spożywane w całości (maliny, truskawki, agrest, winogrona), nasiona roślin strączkowych ugotowane i spożyte w całości (groch, fasola, ciecierzyca)- powinny być zblendowane oraz produkty zawierające całe otręby czy ziarna (pieczywo z ziarnami, grube kasze, np. pęczak, gryczana).

Składniki pokarmowe kluczowe w profilaktyce i leczeniu choroby Alzheimera:

• Kwasy tłuszczowe z grupy omega-3 (gł. kwas DHA), wykazują korzystny wpływ na pracę mózgu: poprawiają ukrwienie naczyń i usprawniają przepływ bodźców nerwowych między neuronami mózgu. Mają korzystny wpływ na pracę serca i układu krążenia. Dobrym źródłem kwasów omega-3 są tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, śledź, tuńczyk) oraz pstrąg tęczowy, tran, zmielone na świeżo siemię lniane i olej lniany (spożywany na zimno), orzechy włoskie i olej z nich produkowany (także spożyty na zimno).

• Witaminy o działaniu antyoksydacyjnym: A, β-karoten, C, D, E mają zdolność zapobiegania niekorzystnemu działaniu wolnych rodników tlenowych, które to uszkadzają komórki układu nerwowego. Małe spożycie produktów zasobnych w te witaminy nasila rozwój stanów zapalnych w organizmie co tym samym działa destrukcyjnie na tkankę nerwową i nasila objawy choroby Alzheimera. Źródła wymienionych witamin podano w tabeli powyżej.

• Witaminy z grupy B, gł. B₁, B₄, B₆, B₉ i B₁₂ które mają ważny wpływ na stan i funkcjonowanie mózgu. Wpływają na pamięć, koncentrację, łagodzą napięcie nerwowe. Poza znaczeniem na prawidłową pracę układu nerwowego, witaminy B₆, B₉ i B₁₂ odgrywają także rolę w zmniejszeniu poziomu homocysteiny wykazującej niekorzystny wpływ na stan naczyń krwionośnych i ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. Kwas foliowy, czyli witamina B₉ pełni rolę w syntetyzowaniu w organizmie serotoniny będącej jednym z neuroprzekaźników wpływających na prawidłową pracę mózgu. Serotonina nazywana także „hormonem szczęścia”, działa kojąco na układ nerwowy, zmniejsza stres i poprawia nastrój. Cholina (witamina B₄) poza znaczeniem na prawidłowe funkcjonowanie komórek mózgu, poprawią także pamięć długotrwałą, co zmniejsza postęp zmian w przebiegu choroby Alzheimera (źródła tych witamin podano w tabeli powyżej).

• Polifenole pochodzenia roślinnego minimalizują negatywne skutki stresu oksydacyjnego działającego negatywnie na układ nerwowy. Kwercetyna, kamferol, epikatechina cechują się zdolnością do hamowania odkładania się w mózgu złogów β-amyloidu, co także wpływa na zmniejszenie jego stabilności. Ponadto polifenole roślinne działają również ochronnie na witaminy antyoksydacyjne oraz mają zdolność chelatowania, czyli wyłapywania jonów miedzi i żelaza, które to w nadmiarze działają destrukcyjnie na układ nerwowy. Szczególną rolę przypisuje się należącej do polifenoli kurkuminie zawartej w przyprawie kurkuma oraz curry. Działa ona przeciwzapalnie i przeciwutleniająco oraz stymuluje działanie enzymów antyutleniających. Może także zmniejszać ilość złogów amyloidowych. Dobroczynne działanie ma także zielona herbata zawierająca związki o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. Podobną funkcję spełnia resweratrol zawarty przede wszystkim w skórce czerwonych winogron.

  Poza wymienionymi powyżej produktami, dużą zawartością polifenoli roślinnych cechują się:

  • owoce jagodowe (jagody, truskawki, poziomki, porzeczki, jeżyny, maliny, agrest, borówki) oraz czerwone winogrona, wiśnie, morele, brzoskwinie, śliwki, żurawina,

  • warzywa: brokuł, kalafior, brukselka, szpinak, jarmuż, papryka, czosnek, cebula,

  • nasiona roślin strączkowych (ciecierzyca, soczewica, groszek, soja),

  • migdały, orzechy (gł. włoskie, laskowe, pecan), nasiona: siemienia lnianego, czarnuszki, sezamu, pestki dyni (dzienna porcja orzechów powinna wynosić ok. 30 g, tj. np. 7 orzechów włoskich),

  • oleje roślinne: rzepakowy, lniany, sezamowy, z czarnuszki, z orzechów włoskich, z ostropestu, z wiesiołka; oliwa z oliwek; zaleca się przynajmniej 2 porcje dziennie takich olejów, gdzie jedną porcję powinna stanowić np. oliwa z oliwek (1 łyżka) lub olej rzepakowy, a drugą np. 1 łyżka oleju lnianego czy innego oleju roślinnego spożytego na zimno; należy pamiętać aby do przygotowywani dań na gorąco, np. dłuższego smażenia na patelni używać oleju rzepakowego lub rzadziej masła klarowanego, do krótkiej obróbki termicznej można wykorzystywać oliwę z oliwek np. jajecznica, omlet, naleśniki, racuszki), a pozostałe oleje roślinne (np. lniany, z wiesiołka, ogórecznika, z ostropestu, oleje z orzechów czy pestek)  należy stosować na chłodno (użycie ich na gorąco wiąże się z utratą prozdrowotnych właściwości i wytworzeniem związków o szkodliwym i prozapalnym działaniu),

  • kawa naturalna, zielona herbata,

  • kakao, czekolada gorzka,

  • cynamon, kurkuma/curry,

  • świeże i suszone zioła: bazylia, tymianek, oregano, majeranek, rozmaryn, estragon, natka pietruszki, lubczyk i in.

Zdiagnozowano u Ciebie bądź bliskiej Ci osobie chorobę Alzheimera i chciałbyś aby posiłki były dobrze zbilansowane, a jadłospis był bogaty w składniki mające pozytywny wpływ na zmniejszenie objawów i spowolnienie postępu choroby, skontaktuj się w celu umówienia wizyty i przygotowania spersonalizowanego jadłospisu.

Skontaktuj się